Według najnowszej, Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, na podstawie której psychiatrzy diagnozują zaburzenia, ADHD cechują poniższe symptomy.
- Pojawienie się objawów przed 12. rokiem życia. Bardzo często jednak osoby nie wiedzą lub nie pamiętają, kiedy w ich życiu zaburzenie zaczęło się uaktywniać – z różnych względów! (ukrywanie ADHD w rodzinie, brak świadomości występowania, niewielki poziom wiedzy na temat ADHD w populacji ogólnej, brak konsultacji z psychiatrą)
- Stosunkowa trwałość – objawy utrzymują się przynajmniej 6 miesięcy. Oczywiście wielu z nas może nie być tego świadomym!
- Symptomy są na tyle dokuczliwe, że przeszkadzają w codziennym życiu, przez co ponosimy koszty związane z zaburzeniem (np. gorzej funkcjonujemy w szkole, pracy, na uniwersytecie, wśród znajomych i nieznajomych).
Objawy, dotyczące funkcjonowania poznawczego
- Trudność z utrzymaniem uwagi (skupienia, koncentracji) na zadaniach niewystarczająco stymulujących, ciekawych, lub też nieprzynoszących gratyfikacji (nagród w postaci pochwały, konkretnego zysku itp.).
- Pomijanie szczegółów – np. szybkie wykonywanie zadań, czytanie bez zrozumienia.
- Popełnianie przypadkowych błędów, wynikających z nieostrożności, stresu, presji.
- Trudności z koncentracją powodowane bodźcami zewnętrznymi.
- Częste niesłuchanie, mimo uczestnictwa w rozmowach i bycia w pobliżu mówiącego.
- Częste marzenie, śnienie na jawie, bycie gdzieś indziej
- Tendencja do gubienia rzeczy.
- Zapominanie o codziennych czynnościach, obowiązkach, nadchodzących wydarzeniach czy zadaniach.
- Kłopoty w planowaniu, zarządzaniu, organizacji pracy i innych zadań.
Objawy, dotyczące poruszania się, aktywności ruchowej:
- Nadmierna aktywność ruchowa – np. trudność w siedzeniu spokojnie przez określony czas, wiercenie się, przesuwanie rzeczy wokół, częsta zmiana pozycji siedzenia.
- Dyskomfort spowodowany milczeniem lub siedzeniem w bezruchu.
- Trudność w wykonywaniu zadań w ciszy.
- Mówienie dużo w odczuciu obiektywnym (innych) i subiektywnym (własnym) – częste komentowanie, dokańczanie wypowiedzi za innych, wtrącanie się w trwającą rozmowę.
- Działanie szybkie, natychmiastowe bez namysłu czy planu.
By rozpoznać ADHD trzeba wykluczyć pewne sytuacje
- Objawy nie mogą wynikać z przyjęcia substancji odurzającej czy też leku, wpływającego na układ nerwowy.
- Objawy nie wynikają z choroby układu nerwowego.
- Objawów nie da się wyjaśnić poprzez inne zaburzenie (np. zaburzenie lękowe).
Objawy mogą być różnie manifestowane przez osobę, w zależności m.in. od jej wieku!
Pamiętaj, że:
- Pełnoprawną diagnozę może wydać jedynie lekarz-psychiatra. Psycholog kliniczny może z kolei potwierdzić lub podważyć takie rozpoznanie, lecz nie ma kompetencji by je zmienić.
- Symptomy ADHD mogą bardzo różnie wyglądać. Okazuje się, że środowisko zewnętrzne, rodzina, kultura, czy inne zachowania i oczekiwania społeczne, wpływają na sposób, w jaki manifestują się symptomy.
- ADHD dotyczy wielu z nas! Choć tak naprawdę niewielu decyduje się, by w tym zakresie działać.
Źródło: ICD-11 criteria ADHD – UpToDate